سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به اینکه آبخوان‌داری شهری و ساخت شهرهای اسفنجی ازجمله موضوعاتی است که بی‌توجهی به آن سبب هدر رفت منابع آبی و تحمیل خسارت زیادی به مدیریت شهری و مردم می‌شود، تصریح کرد: سازگاری با طبیعت و محیط زیست در قالب رویکردهای نوین مدیریت حوضه‌های آبخیز شهری، پایداری سکونتگاه، ایمنی در برابر مخاطرات سیل، تقویت منابع آبی و سرسبزی شهر را به‌ دنبال دارد.
به گزارش ایسنا، ابوالقاسم حسین‌پور در یادداشتی آورده است: شرایط اقلیمی حاکم بر کشور ما به گونه‌ای است که میزبان همیشگی سیل و خشکسالی هستیم. در حقیقت سیل و خشکسالی دو روی یک سکه‌ هستند که در سال‌های اخیر با تشدید خسارات آن در ابعاد گسترده به‌عنوان یکی از چالش‌های کشور در حوزه آب، منابع طبیعی و محیط زیست مطرح شده‌اند. در این شرایط علاوه بر مشکلات سیل و کم آبی، فرونشست زمین نیز از مخاطرات ثانویه است که آبخوان‌های کشور را با تهدیدی جدی روبه‌رو کرده است.
وی در ادامه این یادداشت اضافه کرده است: طی سال جاری به‌ دلیل کاهش چشمگیر بارش‌ها در کشور با خشکسالی و کم‌آبی مواجه هستیم این درحالیست که ما در ایران با اندک بارشی شاهد بروز سیل و خسارت‌های آن هستیم. از این‌رو تشدید بروز سیلاب‌های شهری از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر بیش از گذشته با آن مواجه شده‌ایم.
حسین‌پور با تاکید بر اینکه پدیده‌ها و مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی و سیل باید به‌صورت توامان مدیریت شوند، آورده است: اجرای طرح‌های آبخیزداری و کنترل سیل در سطح حوضه‌های آبخیز بالادست و توسعه آبخوان‌داری شهری با ساخت شهرهای اسفنجی یا شهرهای نفوذپذیر که با رویکرد همزیستی و سازگاری با سیل احداث می‌شوند، دو راهکار مهم پیشگیری از خسارات سیل و خشکسالی هستند.
این کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی در بخش دیگری از یادداشت خود با اشاره به اینکه گسترش سطوح عایق و نفوذناپدیر شهری در کشور ما از عوامل افزایش رواناب و تشدید سیلاب‌های شهری است، عنوان کرده است: بخشی از سیلاب‌های شهری از سطح حوضه آبخیز بالادست شهرها به محیط‌های شهری وارد می‌شود و بخش دیگری از سیلاب‌ها نیز رواناب ناشی از وقوع بارش در سطح شهرها است.
به اعتقاد او مدل توسعه شهری در ایران که با ایجاد سطوح عایق و نفوذناپذیر همراه است سبب حذف عرصه‌های جذب بارش و رواناب، تشدید سیل و مشکلات آبگرفتگی معابر و وارد شدن خسارات به شهرها و شهروندان می‌شود.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه تصریح کرده است: ساخت شهرهای اسفنجی و نفوذپذیر - که شهرهایی با ظرفیت نگهداشت آب باران هستند - اقدامی نوین به شمار می‌رود که در قالب آبخوان‌داری شهری به مدیریت سیلاب‌ها و جلوگیری از فرونشست زمین در شهرها کمک می‌کند.

حسین‌پور اضافه کرده است: در چنین رویکردی از ایجاد شهرهای نفوذناپذیر در برابر باران جلوگیری می‌شود. از سوی دیگر با حفظ عرصه‌های جذب رواناب در سطح شهر، مبلمان شهری و المان‌های آن برمبنای همزیستی با سیل شکل می‌گیرد.
وی در ادامه یادداشت خود عنوان کرده است: شهرهای اسفنجی شهرهایی با برنامه‌ برای ایجاد زیرساخت‌های جذب آب باران در تمامی سطوح شهری هستند. ساخت پیاده‌روهای جذبی با سامانه آبگیری باران، بهره‌گیری از توپوگرافی شهر و گودی‌های آن برای ساخت سازه‌های چند منظوره مانند استادیوم‌های ورزشی با کارکرد کنترل سیلاب در مواقع بحرانی، حفظ عرصه‌های جذب رواناب در قالب پارک‌ها و بوستان‌های طبیعی و نفوذپذیر، ایجاد پارک آبخیز پیرامون شهرها، احداث کمربند سبز شهری، ایجاد پشت‌بام‌های سبز و ... نه‌تنها با جذب بارش از تشدید سیلاب در سطح شهرها جلوگیری می‌کنند بلکه به‌دلیل افزایش نفوذ باران و سیلاب به درون زمین منابع آبی شهرها را نیز تقویت می‌کنند.
به اعتقاد این کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی، کاهش حجم سیلاب‌های شهری و به‌دنبال آن کاستن از مشکلات آبگرفتگی معابر، ذخیره آب در زمین، تغذیه آبخوان‌های شهر و تقویت منابع آب زیرزمینی، بهره‌گیری از ظرفیت باران در توسعه فضای سبز شهری و کاهش فشار بر منابع آب شرب و سفره‌های زیرزمینی و جلوگیری از مخاطرات فرونشست زمین در شهرها ازجمله فواید ساخت شهرهای اسفنجی است.
مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در پایان یادداشت خود تاکید کرده است: 56 میلیون نفر از جمعیت کشور ما در مناطق سیل‌خیز زندگی می‌کنند. از سوی دیگر بیش از 450 شهر مهم در ایران در معرض خطر جدی سیل قرار دارند علاوه بر این‌ها بیش از نیمی از آبخوان‌های کشور در دشت‌های سکونتی و تولیدی با تهدید فاجعه فرونشست زمین مواجه هستند. از این‌رو پیاده‌سازی الگوی آبخوان‌داری شهری و ساخت شهرهای اسفنجی در ایران بیش از هر نقطه دیگری از جهان ضروری است.