سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

سکونت در این دیار کهن براساس دست سازه های خشتی کشف شده به جای مانده بشر در تپه تاریخی ازبکی این استان، دستکم 9 هزار سال قدمت دارد، اما وجود ناب ترین و حاصلخیزترین زمین های ملی و منابع طبیعی همراه با آب و هوای مطبوع و بویژه همسایگی با پایتخت، البرز را از گذشته های دور به طعمه چرب و شیرینی برای فرصت طلبان و ویژه خواران تبدیل کرده است.
افزایش 10 برابری جمعیت 200 هزار نفری کرج مرکز البرز به حدود 2 میلیون نفر تنها در چهار یا پنج دهه اخیر براثر مهاجرت های بی رویه و وجود بیش از 60 نقطه حاشیه نشین در این استان طبق آمار منتشره ، خود تصویری مستند و گویا از هجوم جمعیتی در شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان البرز است.
البته ناگفته پیداست که هجوم بی امان مهاجران و رشد حاشیه نشینی تنها یکی از علت های تصرف و تغییر کاربری زمین های زراعی و باغی البرز محسوب می شود، اما عامل مهم دیگر زمین خواری و ساخت و سازهای غیرقانونی در این استان، به افراد پول دار و دارای پشتوانه و رانت بویژه در سالهای گذشته مربوط می شود.

واقعیت این است که بیشتر مهاجران با هدف داشتن یک سرپناه مبادرت به ساخت غیرمجاز خانه ای کوچک در حاشیه شهرهای استان کرده اند، این درحالی است که نگاهی به نقاط خوش آب و هوا از جمله جاده چالوس و باغهای سرسبز و پردرخت واقع در شهر و شهرستانهای تابعه البرز، کلکسیونی پر از تخلف، تغییر کاربری غیرمجاز و ساخت و سازهای غیرقانونی را به نمایش می گذارد، تا جایی که برخی از این سودجویان حتی حریم رودخانه چالوس را نیز به تصرف خود درآورده اند.
بنابراین، گرچه مهاجران در این زمینه بی تاثیر نبوده اند، اما آنچه بیش از پیش پدیده زمین خواری در البرز را تهدید و تشدید کرده و می کند، سودهای سرشار و نامشروع ناشی از تصرف غیرقانونی و تغییر کاربری زمینهای زراعی و باغی این استان و ساخت ویلا و آپارتمان و ایجاد باغ و باغچه شخصی و فروش آنها به صاحبان پول و ثروت است.

این در حالی است که دستگاههای بازرسی و نظارت ذیربط در البرز برخورد با متخلفان و سودجویان و زمین خواران در این استان را تشدید کرده و زمین های وسیعی را نیز از تصرف غیرقانونی آنها آزاد ساخته اند، اما شاید به صفر رساندن این پدیده شوم به نیرو، امکانات، تجهیزات و زمان بیشتری نیاز دارد.
بر این اساس، ایرنا البرز در میزگردی با حضور چند تن از مسوولان ذیربط، موضوع تصرف و تغییر کاربری زمینهای زراعی و باغی و نیز راههای مقابله با این پدیده در استان را مورد بررسی و کنکاش قرارداد. 

**  اولویت در منابع طبیعی حفاظت، احیا و توسعه و بهره برداری است

مدیر کل منابع طبیعی البرز نیز در این میزگرد گفت: البرز کوچکترین استان با 917 هزار هکتار وسعت، تنها سه دهم مساحت کشور را در اختیار دارد، اما با دارا بودن قابلیت و ظرفیت های بسیار قابل توجه در بخش کشاورزی، از تمام شاخص ها برای توسعه و رشد این بخش در چشم اندازهای آینده نگرانه برخوردار است.
حامد فرضی با بیان اینکه اولویت در منابع طبیعی حفاظت، احیا و توسعه و بهره برداری است، افزود: در صورتی که از عرصه های دولتی به درستی حفاظت نشود، با توجه به ارزش افزوده ای که ملک در البرز دارد و تراکم جمعیتی بالا و بخصوص نزدیکی به پایتخت، می تواند هر کسی را به داشتن یک حیاط خلوت برای خود در این استان تحریک کند.

** دستگاه قضایی مماشات نمی کند

وی یادآور شد: تعامل بسیار خوبی دستگاه قضایی با منابع طبیعی در همه سطوح دارد که به واسطه همین ارتباطات وقتی بخاطر اهمیت یک پرونده، به دستگاه قضا مراجعه می کنیم، براساس اسناد و مدارک، قاضی در کوتاه ترین زمان رسیدگی می کند.

وی ضمن ابراز رضایت از احکام صادره در دستگاه قضا خاطرنشان کرد: طی سه ماه اخیر 2 پرونده بسیار مهم یکی مربوط به پرونده یک هزار و 100 هکتار در ساوجبلاغ و یک پرونده 120 هکتاری در نظر آباد داشته ایم که با همت دستگاه قضایی این اراضی در زمان کوتاه 15 روز آزاد سازی شدند.

وی ادامه داد: در صورتی که قیمت این عرصه ها را متری پنج میلیون ریال که رقم قابل توجهی است را در نظر بگیریم، در جهت حفظ حقوق بیت المال می تواند بسیار تاثیر گذار باشد، لذا این تعامل خوب دستگاه قضا، هم پشتوانه و کمک بزرگی برای ما در انجام کارها است و هم جز نقاط قوت استان البرز محسوب می شود.
** تبصره یک ماده 55 ابزاری بازدارنده

مدیر کل منابع طبیعی البرز تاکید کرد: ظرفیت به نام تبصره یک ماده 55 در منابع طبیعی، امکان بسیار خوبی را در این نهاد فراهم کرده است که خیلی از دستگاه ها از جمله راه و شهرسازی که در بحث اراضی ملی وظایفی دارد، اما این ظرفیت هنوز به آنها داده نشده است، براین اساس قانونگذار از دهه 30 و 40 این ظرفیت را در اختیار منابع طبیعی قرار داده تا به محض مشاهده هرگونه دخل و تصرف در اراضی ملی، نماینده حقوقی و یگان حفاظت بدون اذن قوه قضاییه می توانند ورود کنند. 
فرضی گفت: با استفاده از این ظرفیت، طی چهار سال اخیر بالغ بر یک هزار هکتار در قالب تبصره یک در البرز رفع تصرف از اراضی ملی صورت گرفته است. 
وی با بیان اینکه تعداد پرونده های قضایی ما در این بخش به شدت در حال کاهش است، اظهار داشت: یکی از عوامل افزایش این پرونده ها، این بود که مردم نسبت به زمین های همجوار که آیا متعلق به دولت است یا خیر آگاهی نداشتند، بنابراین چون از قدیم در منطقه بوده اند، زمین را متعلق به خود می دانستند، به این دلیل بدون گرفتن مجوز یا استعلامی از دستگاهها از جمله منابع طبیعی اقدام به ساخت و ساز می کردند.

مدیر کل منابع طبیعی البرز خاطرنشان کرد: ما توانسته ایم خیلی از مناطق را احصا، نقشه مناطق بحرانی از حیث سیل خیزی، تصرفات، ورود دام های غیرمجاز و آتش سوزی را مشخص و برای همه این موارد پرونده تشکیل داده ایم.
وی ادامه داد: همچنین برای مناطقی که ممکن است تحت تصرفات بحرانی قرار داشته باشند، مرز بین اراضی مردم و دولت را تقسیم بندی و صورتجلسه ای نیز تنظیم کرده ایم که این موارد موجب شده تا شاهد کاهش پرونده های حقوقی در این زمینه باشیم، ضمن اینکه از میزان تصرفات نیز به نحو چشمگیری کاهش یافته است.
فرضی گفت: همکاری خوب رسانه ها و برگزاری کارگاه های آموزشی از دیگر مواردی است که در کاهش تصرفات اراضی ملی و منابع طبیعی بسیار مثمر ثمر بوده است. 

** تصرف غیرقانونی اراضی دولتی و ملی در البرز به یک معضل تبدیل شده است
مدیر املاک و حقوقی اداره کل راه و شهرسازی استان البرز نیز در این میزگرد گفت: تصرف غیر قانونی محدوده اراضی دولتی و ملی توسط برخی افراد در این استان به یک معضل تبدیل شده است.

** نزدیکی به تهران از جمله عوامل تغییر کاربری و تهدیدی برای زمین های کشاورزی البرز است

رییس سازمان جهاد کشاورزی البرز گفت: با وجود ظرفیت های بسیار زیاد و کلان این استان در بخش کشاورزی، امروز شاهد انبوه تقاضا برای تغییر کاربری این اراضی هستیم که بطور عمده به واسطه نزدیکی البرز به تهران صورت می گیرد و تهدیدی برای کشاورزی استان به شمار می رود.

سید مجید موسوی افزود: البته این تقاضاها از گذشته های دور تاکنون وجود داشته و زمین های کشاورزی استان همواره مورد هجوم افرادی با تمکن مالی مناسب بوده است، آنهم برای اینکه محلی برای تفرجگاه و دسترسی آسان خود داشته باشند.

** سندهای تفکیکی در دست مردم یکی از عوامل تغییر کاربری زمین کشاورزی در البرز است

وی ادامه داد: یکی دیگر از موانع و مشکلات در حفظ اراضی، وجود اسناد تفکیکی مربوط به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در دست مردم است و اگر ما بخواهیم طبق قانون از حداکثر توان اقتصادی بخش کشاورزی استان استفاده کنیم، باید برای باغ دو و نیم هکتار و زراعت نیز پنج هکتار باشد تا سند تفکیکی برای آنها صادر شود.

موسوی افزود: این در حالی است که اکنون اراضی با مساحت های 500 مترمربع یا هزار مترمربع در البرز وجود دارد که سند تفکیکی آنها در دست مردم است، بنابراین وقتی این اسناد خرد و کوچک اما رسمی و معتبر در دست مردم قرار دارد، ضوابط و قوانین حاکم بر کشور به آنها اجازه ساخت و ساز می دهد، ضمن اینکه اگر بخواهیم در برابر آنها مقاومت کنیم، با یک سری مشکلات و آفت های دیگری تحت عنوان ساخت و سازهای بی رویه ، شبانه و از طرفی هم با انشعاب های غیرمجاز آب و برق مواجه می شویم.

وی گفت: موضوع دیگر هم این است، با توجه به اینکه کشاورزی کار پر زحمتی است و عوامل طبیعی بسیاری بر آن تاثیر گذار هستند، در نتیجه در مقایسه با بخش های خدمات، صنعت و دیگر مشاغل کار راحتی نیست، بنابراین افراد ترجیح می دهند تا بجای کشت و زرع وارد پروسه دیگری شوند که در نتیجه به بحث تغییر کاربری در اراضی کشاورزی منجر می شود.

وی تاکید کرد: در کنار تمامی این موارد، متقاضیانی هستند که دنبال اراضی نزدیک به شهر یعنی از مرغوب ترین اراضی کشاورزی هستند، برای اینکه هزینه هایشان را کاهش داده و دسترسی هایشان راحت تر شود، لذا این موضوع نیز سبب و زمینه ساز تغییر کاربری اراضی کشاورزی می شود.

موسوی گفت: با وجود اینکه منابع طبیعی و سازمان جهاد کشاورزی نهایت تلاش خود را کرده است تا در شهرک های صنعتی زمین در اختیار متقاضیان بخش صنعت قرار دهد، ولی بازهم افرادی هستند که به دلیل دارا بودن اسناد کشاورزی یا غیرکشاورزی بویژه اراضی واقع در حریم شهرها، تقاضاهایی را ایجاد می کنند که بازهم تغییر کاربری اراضی را در پی خواهد داشت. 

** مردم می توانند با سامانه 131 هرگونه تخلف در اراضی کشاورزی البرز را اطلاع دهند
رییس سازمان جهاد کشاورزی البرز خاطرنشان کرد: باوجود همه این مسایل و مشکلات ما براساس ضوابط موظف به جلوگیری و برخورد با متعرضان به زمین های ملی و کشاورزی هستیم، به همین منظور سامانه اطلاع رسانی 131 در استان راه اندازی شده و عموم مردم می توانند بدون هیچ هزینه ای، در صورت مشاهده هرگونه تخلف در عرصه های کشاورزی، آن را اطلاع رسانی کنند تا در اسرع وقت مورد پیگیری قرار دهیم.

موسوی افزود: برای کاهش تغییر کاربری اراضی کشاورزی در البرز همچنین طرح گشت های حفاظت از اراضی استان راه اندازی و ماشین های مناسبی نیز در اختیار این نیروها قرار داده شده است که در حد توان به جای جای استان سرکشی می کنند.

به گفته وی این طرح در دست اجراست ولی با توجه به شمار تغییر کاربری های زمین های کشاورزی استان و افرادی که با روشهای گوناگون به دنبال این قضیه هستند، این تعداد نمی تواند پاسخگو باشد و باید گشت های حفاظتی افزایش یابد.
وی اظهار داشت: برنامه های تشویقی کشاورزان با هدف پیشگیری از رها کردن زمین ها توسط کشاورزان از دیگر فعالیتها برای کاهش تغییر کاربری اراضی کشاورزی در استان است که اعطای یارانه در هر هکتار بین 100 میلیون تا 130 میلیون ریال به کشاورزانی که زمین های خود را کشت می کنند و قصد ماندن در این فعالیت را دارند و نیز بکارگیری روشهای نوین آبیاری مزارع از جمله این تشویق ها است تا کشت و کار برای آنها مقرون به صرفه شود. 
رییس سازمان جهاد کشاورزی البرز، عدم دریافت هرگونه هزینه ای از کشاورزانی که قصد تغییر نوع فعالیت در زمین های خود دارند را از دیگر اقدامات تشویقی معرفی کرد و گفت: با هدف حفظ کاربری اراضی کشاورزی، چنانچه کشاورزان به فعالیت های دیگری از جمله راه اندازی گلخانه، دامداری، مرغداری و تولید نهال اقدام کنند، مجوز آنها رایگان خواهد بود، ضمن اینکه تسهیلات بانکی با سود کم نیز به کشاورزان اعطا می شود.

** میزان تغییر کاربری در شهرستان ساوجبلاغ در البرز به اندازه یک استان است
موسوی تاکید کرد: بیشترین حجم تغییر کاربری متعلق به شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز است به نحوی که میزان تغییر کاربریهای کشاورزی در این شهرستان حتی با استان کشور برابری می کند.

وی همچنین به شناسایی چهار هزار و 228 مورد تغییر کاربری در البرز در سال جاری اشاره کرد و گفت: از این تعداد یک هزار و 710 مورد آن قلع و قمع شده و عملیات یک هزار و 183 مورد نیز متوقف شده است.
وی افزود: طبق آمار وجود بیشترین تعداد تغییر کاربری در شهرستان ساوجبلاغ با یک هزار و 365 مورد، کرج 849 ، فردیس 791، نظر آباد 772، اشتهارد 258 و طالقان 153 مورد بوده است. 

موسوی ساخت 505 هزار مترمربع بنا در زمین های کشاورزی را بیشترین نوع تخلف در البرز عنوان کرد و گفت: علاوه براین 871 هزار مترمربع دیوار کشی، 56 هزار مترمربع استخر و 494 هزار مترمربع محوطه سازی، از دیگر تخلفات در این استان بوده است.

وی قانون مقابله با تغییر کاربری های اراضی را به 2 بخش تقسیم کرد و افزود: مرحله اول مواردی است که در حال ساخت و ساز در زمین های کشاورزی هستند که طبق ماده دو قانون حفظ کاربری و اراضی کشاورزی با آن برخورد می شود و در محاکم قضایی رای به قلع و قمع و جمع اوری وسایل و لوازم کار، داده می شود.
وی ادامه داد: بخش دوم قانون تحت عنوان تبصره یک مبارزه با ساخت و ساز و اتفاقی که افتاده است مربوط می شود که پس از طی کردن محاکم قضایی به متخلف اخطار و در دادگاه بدوی و تجدید نظر بررسی و سپس حکم قلع و قمع داده و علاوه براین تا سه برابر ارزش زمین و برگرداندن زمین به حالت اولیه نیز محکوم می شود.

وی یادآور شد: مجلس قانونی تحت عنوان اعطای آب، برق و گاز موقت تصویب کرد که طبق آن کسانی که فاقد این انشعابات هستند می توانند تقاضا کرده و به شکل موقت مجوز دریافت کنند تا سه سال بعد تعیین تکلیف شوند، لذا این مساله در نهایت موجب شد تا در بازدید از این واحدها پس از این مدت چنانچه از قبل از ما مجوز گرفته باشند، اجازه انشعاب را می دهیم و اگر نداشته باشند، قدمت بنا را طبق قانون مشخص کرده و به محاکم قضایی برای تعیین تکلیف معرفی می کنیم، مهم این است که این عامل آمار شناسایی تخلف ها را افزایش داده است.
** رتبه اول البرز در متوسط تولیدات کشاورزی

رییس جهاد کشاورزی البرز با ارایه آماری به اهمیت و ضرورت حفظ کاربری اراضی کشاورزی این استان اشاره کرد و گفت: این استان 67 هزار هکتار اراضی قابل کشت دارد که 35 هزار هکتار آن زراعی و بقیه باغی هستند، البته رتبه اول کشور در حوزه متوسط عملکرد تولید در هر هکتار زمین کشاورزی متعلق به البرز است.
وی افزود: باوجود اینکه البرز کوچکترین استان از نظر وسعت جغرافیایی است، اما متوسط عملکرد محصولات زراعی استان 22 تن در هکتار را شامل می شود، در حالی که این رقم در کشور زیر 10 تن در هکتار است.

وی متوسط عملکرد در بخش محصولات باغی البرز را نیز بیش از 25 تن در هکتار عنوان کرد و گفت: این آمار اختلاف معنا داری نسبت به متوسط کشور دارد، چرا که متوسط برداشت محصولات باغی کشور تنها به 12 تن در هکتار می رسد. 
رییس سازمان جهاد کشاورزی تاکید کرد: واقعیت این است که البرز اراضی کشاورزی درجه یکی در کشور دارد اما تغییر کاربری تهدیدی برای زمین های بسیار ارزشمند کشاورزی این استان به شمار می رود، اتفاق بدی که در حال رخ دادن است و به حساسیت و دغدغه جدی ما تبدیل شده است.

حمید صفری افزود: این معضل به نحوی است که طبق بررسی های کارشناسانه بخشی از اراضی دولتی مناطقی مانند خط چهار حصار، محمودآباد، جواد آباد، حسن آباد و کلاک کرج در سال های گذشته به صورت غیرمجاز تصرف شده و امروز پس گیری این اراضی به یک چالش تبدیل شده است.
وی اراضی مورد تصرف غیرقانونی طی سال های گذشته در مناطق مختلف این استان را حدود 80 هکتار ذکر کرد و افزود: علاوه بر تصرف غیر قانونی این اراضی، انجام ساخت و سازهای غیرمجاز و بناهای غیرمقاوم و فاقد استحکام در این زمین ها، یکی دیگر از چالش ها و پیامدهای منفی است که حتی در صورت وقوع زلزله ای به قدرت کمتر از 6 ریشتر خطرات غیر قابل جبرانی درپی خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه مناطقی مانند خط چهار حصار کرج به معضلی برای این کلانشهر تبدیل شده است که اگر زمین لرزه نسبتا شدیدی رخ دهد خسارات و آسیب های آن غیر قابل تصور است، یادآور شد: اکنون در مناطق مختلفی از استان البرز، ساخت و سازهای غیرمجازی در سال های گذشته صورت گرفته است که اداره کل راه و شهرسازی براساس قانون و مقررات با اینگونه ساخت و سازها برخورد قاطع و قانونی انجام داده است. 

صفری تاکید کرد: اکنون در البرز راهکارهای پیشگیرانه ای برای این رفع این معضل در دستور کار است و از جمله این اقدامات پیشگیرانه، فعال سازی یگان حفاظت از اراضی ملی توسط اداره کل راه و شهرسازی استان است.

مدیر املاک و حقوقی اداره کل راه و شهرسازی البرز توضیح داد: این یگان حفاظت به عنوان ضابط قضایی با پنج کادر نیروی انتظامی، 10 نیروی وظیفه و 45 نیروی قراردادی شرکتی برای حفاظت از اراضی دولتی استان فعال شده است که اعتبار این یگان 20 میلیارد ریال در سال است.

صفری به شکایات قضایی برای بازپس گیری و آزاد سازی اراضی دولتی و ملی در البرز اشاره کرد و گفت: طی 2 سال اخیر، رای قضایی به ارزش هفت هزار میلیارد ریال به سود دولت و 800 میلیارد ریال علیه دولت در این استان صادر شده است.
** تصرف اراضی و تغییر کاربری ها در البرز نتیجه نیاز و زیاده خواهی 
معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری البرز نیز در این میزگرد با بیان اینکه تصرف اراضی و تغییر کاربری ها نتیجه 2 عامل نیاز و زیاده خواهی است گفت: در حوزه نیاز، طبیعی است که یک کشاورز به داشتن یک آلونک نیاز دارد، یک شهرنشین را هم نمی توان از داشتن یک ویلا در یک منطقه خوش آب و هوا منع کرد، اما کشاورز باید بتواند در زمین پدری اش یک آلونک داشته باشد، بنابراین باید نگاه ویژه و حساسی به این حوزه داشته باشیم و به این نیاز به شکل منطقی جواب داده شود.
مهدی جوهری افزود: امروز مساله اصلی کشور آب است، کشاورزی که آب نداشته باشد اقدام به تغییر کاربری می کند که در آن صورت جرم است و در صورتی هم که چاه غیرمجاز حفر کند، پرونده قضایی برای آن تشکیل می شود، این مسایل نشان دهنده این مهم است که نتوانسته ایم این مساله را به خوبی سازمان دهی کنیم. 

وی با بیان اینکه کشاورزی ما از شکل سنتی باید خارج و برای آنها آب تهیه کنیم اظهار داشت: وقتی آبی وجود نداشته باشد، نه تنها تغییر کاربری ها صورت می گیرد بلکه افراد زیاده خواه نیز اقدام به دست اندازی می کنند. 

جوهری گفت: طرح پایش ماهواره ای برای شناسایی و جلوگیری از این تصرفات و تغییر اراضی ها را به استان داده ایم که نتوانسته ایم آن را جذب کنیم، لذا در صورت پایش بر مبنای این طرح می توان به شکل آنلاین و مانیتورینگ تغییرات صورت گرفته در این عرصه ها را بدون به کار گیری نیرو رصد کرد. 
وی با اشاره به اینکه قرار بود این طرح به صورت پایلوت در البرز اجرایی شود خاطرنشان کرد: نگاه ما باید بیشتر معطوف به پیشگیری باشد و اجازه ندهیم که این زیاده خواهی ها شکل بگیرند، چرا که فردی وقتی اقدام به ویلا سازی می کند، پس از اینکه شناسایی و ویلای او نیز تخریب شد دیگر تبدیل به مخروبه ای شده که پوشش گیاهی و خاکی آن نیز در کوتاه و بلند مدت دیگر باز نمی گردد.
معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری البرز با تاکید براینکه پس نباید اجازه دهیم که این دست اندازی ها ایجاد شود و باید نگاه ما نگاه پیشگیرانه همراه با اقدامات به موقع باشد تا پرونده ای تشکیل نشود. 

وی ادامه داد: در این نگاه، اگر مسوولی در هر مقام و رده ای پیشگیرانه عمل نکرد و تصرفی ایجاد شد، براساس اصل قانون نظام سلامت اداری باید پاسخگو باشد. 
** تغییر اراضی کشاورزی تهدید حیات وحش 

مدیر کل حفاظت محیط زیست البرز نیز گفت: اراضی کشاورزی اعم از باغی و

راعی این استان به عنوان زیستگاهی برای حیات وحش به خصوص پرندگان هستند که با تغییر کاربری آنها و تبدیل این محدوده ها به جاده و ساختمان، عملا حیات وحش زیستگاه های خود را از دست می دهند.

فردین حکیمی یکی از عوامل تهدید کننده حیات وحش این استان را تخریب و تغییر زیست گاه ها یا جزیره ای شدن این زیست گاهها دانست، افزود: البرز دارای 2 منطقه حفاظت شده البرز جنوبی به وسعت 64 هزار هکتار و شکار ممنوع طالقان به وسعت 75 هزار هکتار است.

وی افزود: در این مناطق گونه های مختلف حیات وحش اعم از چهارپایان، آبزیان و پرندگان زندگی می کنند که عبور جاده از داخل زیست گاه حیات وحش می تواند به عنوان یک عامل محدود کننده عمل کرده یعنی حیوان دیگر نتواند از مسیر اصلی خودش گذار کند.

حکیمی تاکید کرد: در فصل زاد و ولد و تولید نسل باید یک گونه نر از یک منطقه دیگر وارد منطقه ای شود که گونه ماده وجود دارد، بنابراین وجود عوامل محدود کننده، روی زاد و ولد و جمعیت آن گونه تاثیرگذار است.

به هر حال هجوم یغماگران به زمین های ناب و حاصل خیز البرز بخاطر وجود درآمد و سودهای هنگفت از گذشته های دور در این استان ادامه داشته است و به نظر نمی رسد این معامله جذاب به این سادگی ها متوقف شود، بنابراین هرچند وجود چنین شرایطی بار مسوولیت تک تک مسوولان ذیربط در استان را افزایش داده، ولی شاید اداره قوی و برخورد قاطع با متخلفان و منفعت طلبان، تنها راه گذر از پدیده شوم زمین خواری به منظور دفاع از منافع عمومی باشد، بخصوص که نه فقط نسل ما که نسل های آینده هم از محیط زیست سهم دارند و همگان باید در حفظ این میراث گرانبها احساس مسوولیت کنند